اندیشکده مرکز عربی پژوهش و مطالعات سیاسی دوحه در گزارشی راهبردی به بررسی جنگ های مدرن سایبری و ابعاد و پیامدهای آن پرداخت و نوشت: در سال های اخیر مفهوم فضای سایبری به مثابه میدان جنگ دچار تحولات چشمگیری شده است که مهم ترین آن تأثیر مخرب مد نظر دولت ها، گروه ها و افراد از انجام این حملات است. مهم ترین نوع این نوع حمله هک کردن است که یکی از نگران کننده ترین موارد برای دولت ها و افراد به شمار می رود. ریشه اصلی این نگرانی حضور احزاب مختلف در این مسئله و سخت بودن ردیابی منشأ آن است.

یکی دیگر از دلایل همچنین به مشخص کردن پایگاه حمله و ارزیابی هزینه تأثیرات آن بازمی شود. فضای گسترده وب اکنون به محلی برای تنش، از جمله جاسوسی، ورود بدون مجوز، و کنترل پایگاه های داده ای تبدیل شده که ممکن است امنیت ملی برخی کشورها را تحت الشعاع قرار دهد. به دلیل وقوع چنین پیشرفت هایی بیشتر دولت ها مسئله فضای سایبری را در اولویت خود قرار داده اند و بر بسط سازوکارهای جلوگیری کننده تمرکز نموده اند.

آنچه در ادامه می خوانید بخش سوم این گزارش راهبردی است. لازم به ذکر است قسمت های بعدی این گزارش در روزهای آینده منتشر خواهد شد. بخش اول و دوم این گزارش را می توانید در لینک زیر مطالعه نمایید.

حملات سایبری و میدان جنگ الکترونیک (۱) : فضای سایبری چگونه به میدان جنگ نوین تبدیل شد؟

حملات سایبری و میدان جنگ الکترونیک (۲) : ارتش سایبری انانیموس چرا و چگونه دست به حملات سایبری می زند

• جنبش اعتراضی قرن ۲۱ در فضای سایبری •

مشکل بتوان تعداد اعضای گروه انانیموس (هکرهای گمنام) را که به نمادی برای هکرها تبدیل شده برآورد کرد. اعضای گروه انانیموس (هکرهای گمنام) ارتشی در فضای سایبری هستند که در اتاق های گفتگوی خصوصی با هم ملاقات می کنند. آن ها در مناطق مختلف جهان فعالیت دارند و اولویت هایشان مخصوص به خودشان است. آن ها رهبری ندارند و گاه از این شعار استفاده می کنند «ما گمنام هستیم. ما یک لژیونیم. ما نمی بخشیم. فراموش نمی کنیم. منتظر ما باشید». این شعار در انتهای نوشته ها یا ویدئوهایی که خطاب به خاطیان آزادی بیان و یا محدودکنندگان دسترسی به اینترنت منتشر می شود وجود دارد. هدف این گروه افشای فساد دولتی است که به همه دولت ها اعمال می شود. آن ها نماینده یک پدیده بین قاره ای هستند که جنبش اعتراضی قرن ۲۱ را نشان می دهند. حوزه فعالیت و واکنش آن ها فضای مجازی است.

ananymous

مرکز رصد راهبردی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه کامل آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان، کارشناسان، پژوهشگران، دانشجویان و تصمیم گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه های اندیشکده های غربی منتشر می کند و دروغ پراکنی ها، اطلاعات نادرست، اتهامات و القائات این گزارش مورد تأیید اشراف نمی باشد.

• جنگ سایبری یک مفهوم جدید از بحران بین المللی است•

– فضای سایبری و رقابت دیوانه وار میان دولت ها

جنگ سایبری یک مفهوم قرن بیست و یکمی از بحران بین المللی است و به «وسیله ای جهت گسترش جنگ که به فناوری اطلاعات وابسته است و رایانه ها و وب سایت ها را هدف قرار می دهد» ارجاع دارد. جنگ سایبری شامل ورود مخفیانه به سامانه های خودکار، جمع آوری، فرستادن، خرابکاری، تغییر دادن، کدگذاری کردن اطلاعات و هم چنین تعبیه نرم افزار جاسوسی و دیگر ابزار هک در سامانه هدف می شود.

 این فضا پیرو این منطق است که اگر باروت نقشه جنگ های بین المللی را عوض کرد به دست گرفتن کنترل دولت های امروزی می تواند کشورهای عظیم را فلج کند و بدون شلیک حتی یک گلوله آن ها را به زانو درآورد.  این ایده در مرکزیت نسل پنجم جنگ های غیرمتعارف قرار دارد که می تواند توسط گروه ها، افراد، دولت ها و با استفاده از فناوری پیشرفته انجام شود.

حملات سایبری می توانند اهداف متعددی داشته باشند، هرچند همگی خطری واحد برای منافع اقتصادی دولت ها ایجاد می کنند. معروف ترین نوع حمله، اقتصاد یک دولت را هدف قرار می دهد و یا تلاش می کند بانک و حساب هایش را مورد سرقت قرار دهد. فضای سایبری و پیچیدگی به سرعت رو به افزایش آن به یکی از مهم ترین ابزار تنش های آینده که قادرند در بسیاری از جهات اثربخش باشند تبدیل شده است. راهبردهای مدرن نظامی به ارتش های هوشمند مبتنی بر کیفیت و نه کمیت بها می دهد. به بیان دیگر نیروهایی مهم تر هستند که بر فناوری پیشرفته و توان دست یافتن به بیشترین دستاورد با کمترین منابع مبتنی باشند.

• رویارویی با چالش های جدید به کمک پدافند سایبری •

در سال های اخیر جهان به دلیل بسط فضای عمومی به دو جهت دچار تغییر شده است: رشد فضای رسانه که به رقابت بیشتر میان ایده ها منجر شده، وابستگی رو به افزایش عمومی به رسانه، و به وجود آمدن فضای سایبری به مثابه یک منطقه تنش جدید.

این شرایط بسیاری از کشورها را بر آن داشته پیشرفت های جهانی در این زمینه را دنبال کنند و خود را برای رویارویی با چالش های جدید از طریق تحکیم ابزار پدافند سایبری آماده سازند. دولت های مدرن و ارتش های پیشرفته اقدامات خود را بر فضای سایبری متمرکز کرده اند. این فضا برای تقویت آنها به کار گرفته شده است اما هنوز دارای نقاط آسیب پذیری است.

برای نمونه زیرساخت های حیاتی دولت ها (مثل برق، آب و حمل و نقل)، فرماندهی نظامی، شبکه های کنترل و فناوری های جدید جنگ همگی به فضای سایبری وابسته اند.

• فضای سایبری فضای حقیقی جنگ های الکترونیک است •

علاوه بر تغییر در نحوه زندگی که به سبب انفجار اینترنت اتفاق افتاده، وسایل هم دچار تغییر شده اند. جنگ هم از این قاعده مستثنا نیست چرا که تکامل فناوری راه جدیدی به وجود آورده است.

برخی می گویند اگر زمین، دریا و فضا در طول تاریخ عرصه متعارف جنگ را تشکیل داده اند پس فضای سایبری همان فضای حقیقی جنگ های الکترونیکی است. گروه های بین المللی با یکدیگر رقابت می کنند تا از این فضا به نفع منافع خود بهره برداری کنند. حوزه جنگ سایبری می تواند به خاطر وجود فناوری های رایانه ای چون جاسوسی و شناسایی، فرماندهی و کنترل و بستن و فریب دادن از صفحه نمایشگر رایانه تا عمق اقیانوس و دوردست های فضا گسترده باشد. توان بالقوه خرابی قسمت یا تمامی از وب سایت هدف حمله سایبری بخش اصلی روشی است که توسط هکرها علیه سیستم های هدف به کار برده می شود.

• خسارت هنگفت حملات سایبری •

از نظر مالی حملات سایبری برای اقتصاد جهانی حدوداً یک تریلیون دلار در سال هزینه دارد. در این صحنه پیچیده دولت های متعددی دخیل هستند و در آن توانایی های تهاجمی و تدافعی به طور همزمان پیشرفت کرده است.

دیگر کشورها کمپ های آموزشی برای پرسنل نظامی تدارک دیده اند تا به آنها در زمینه حملات بازدارنده یا راهبردی با استفاده از ابزار فناوری بالا آموزش بدهند.

 لذا تقریباً مشخص است چرا حملات سایبری موضوع روز هستند چرا که هزینه صدمات مستقیم و غیرمستقیم، در کوتاه و بلند مدت، به اندازه هزینه حاصله از حملات هوایی یا موشکی زیاد است.

• تصمیم وزارت دفاع آمریکا و تشکیل قرارگاه سایبری •

وزارت دفاع آمریکا پس از پی بردن به برتری چینی ها در این زمینه به موضوع بسیار علاقه مند شده است. دیگر کشورها هم مشاهدات مشابهی داشته اند، خصوصاً کره جنوبی و کشورهای مهم اروپایی. بر همین اساس وزارت دفاع آمریکا در اواخر سال ۲۰۱۲ تصمیم گرفت هزینه طرح آژانس تحقیقات پیشرفته پدافندی، که به طرح ایکس مشهور است، را تأمین کند تا فناوری های پیشرفته و انقلابی اینترنتی طراحی کند که بتواند جنگ ها را در فضای اینترنت درک، طراحی و هدایت کند. علاوه بر آن در اوت ۲۰۱۲ نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد به دنبال ایده هایی جدید جهت «نابودی، جلوگیری، از بین بردن، ناتوان کردن، متوقف نمودن یا گیج کردن توانایی دشمن در استفاده از اینترنت به نفع خودش است».

pentagon hacker cyber command

قرارگاه سایبری آمریکا هم در سال ۲۰۱۰ تشکیل شد، که نسبت به همتای اروپایی اش در سال ۲۰۰۴ بسیار دیرتر شکل گرفت. انگلیس هم مرکز مستقل خود را در سال ۲۰۱۰ تشکیل داد.

• فعالیت های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در واکنش به تهدید ایران •

رقابت رو به جلو میان کشورها برای تشکیل ارتش سایبری و رویارویی با این چالش شایان توجه است. برخی کشورها موفق شده اند توانایی فائق آمدن بر حملات سایبری تهاجمی را به دست آورند در حالی که بیش از ۱۰۰ کشور یگان های جنگ سایبری تشکیل داده اند.

 تحلیل ها در رابطه با دولت های عربی نشان می دهد در این زمینه تلاش های مختلفی صورت پذیرفته، که بخش اعظم آن محرمانه بوده است، و نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد مراکش در این زمینه از مابقی کشورها پیشرفته تر است. کشورهای حوزه خلیج فارس همچنین در بهره برداری از این حوزه فعالیت کرده اند چرا که پیشرفت توانایی ایران برای آنها خطرساز است و ایران آماده است از توانایی خود جهت بسط تفکر ایدئولوژیک خود علیه کشورهای عربی بهره ببرد. مفسرین مسائل منطقه می گویند بعید نیست که همین موضوع در پس تحولات اعراب در زمینه فضای سایبری مستتر باشد.

• نشانه هایی از آغاز رقابت سایبری میان دولت ها •

رقابت میان کشورها به تولید موشک و جت جنگنده منحصر نیست بلکه تشکیل سامانه هایی جهت حفاظت از سایت ها در مقابل هک کردن را نیز شامل می شود. با این وجود با این که در بسیاری موارد امکان آن بوده که از طول مدت حمله کاسته شود و سایت ها در مدت زمان کمتری به حالت قبل بازگردند اما جلوگیری از حملات سایبری نتوانسته در دنیای مجازی یا واقعی پیشرفت های چشمگیری داشته باشد.

chine usa

شکی نیست که حمله سایبری علیه برنامه اتمی ایران در سال ۲۰۰۹ قدرت پایای بی حدواندازه تسلیحات سایبری در فضای سایبری را نمایان می کند؛ این اتفاق باید به عنوان یک رخداد کلیدی در تبدیل فضای سایبری به میدان جنگ در نظر گرفته شود. در همین راستا تعدادی از حملات سایبری، و آمادگی هایی که برخی کشورها کسب کرده اند نشان دهنده این امر است که رقابت تسلیحات سایبری آغاز شده است. در سال های اخیر دولت های مختلف آژانس ها و دفاتری تأسیس کرده اند که به فضای سایبری در هیئت میدان جنگی بپردازد. در آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و چین هم راهبردهای امنیتی اندیشیده شده است.

• عملیات سایبری تنها به دولت ها محدود نمی شود •

در حال حاضر بسیاری از کشورها حملات سایبری تهاجمی را تحت لوای جاسوسی یا آماده سازی جنگی آغاز کرده اند. اقداماتی چون کار کردن با شبکه های برق جهت از کار انداختن آن ها در هنگامه جنگ، ایجاد بی ثباتی و بالا بردن احتمال سرایت بحران فرای فضای سایبری و به درون جهان واقعی از جمله این تلاش ها هستند. چنین عملیات هایی تنها به دولت ها محدود نمی شوند. افراد، گروه ها و سازمان ها هم می توانند این کار را انجام دهند. حملات سایبری می توانند به نوعی اعتراض مبدل شوند، همان طور که در مورد گروه انانیموس (هکرهای گمنام) دیده شد. این موضوع نشان دهنده عمق ورود فضای سایبری به عملکردهای راهبردی دولت ها است. این مسئله همچنین نشان می دهد که چنین حملاتی بسیار راهبردی هستند و احتمالاً در مرکز امنیت ملی هر کشور قرار دارند.

پایان قسمت سوم

ادامه دارد …