گفتمان راهبردی مقام معظم رهبری در حوزه ی مبارزه با مفاسد اقتصادی - قسمت دوم
فصل اول
متن کامل 131 «مطلب» مورد استناد (از سال 66 تا فروردین93) از بیانات مقام معظم رهبری
1- لزوم کنترل حکومت اسلامی بر فعالیت‌های آزاد اقتصادی براى جلوگیرى از فساد و اشرافی‌گرى
براى جلوگیرى از فساد، جلوگیرى از اشرافی‌گرى، جلوگیرى از تُرف در جامعه، که در قرآن به آن مکرراً تصریح شده و انواع فسادهاى مالى، لازم است که بر این فعالیت آزاد (اقتصادی) کنترل و نظارتى وجود داشته باشد که آن کنترل از طرف دولت و حکومت اسلامى است و حاکم اسلامى حق دارد که نظارت خود و کنترل خود و حسابرسى خود بر کیفیت استفاده از سرمایه و پول و مال و مصرف آن را حفظ کند و این تکلیف دولت اسلامى است و دولت اسلامى باید این تکلیف را انجام بدهد و به نفع عموم مردم، مخصوصاً طبقات ضعیف و مستضعف است.
آزادی در فعالیت‌های اقتصادی به حدی نرسد که منجر به دخالت یک عده پولدار و ثروتمند و گردن‌کلفت در مسایل سیاسى جامعه شود
اگر ما فعالیت اقتصادى را در جامعه‌ى اسلامى آزاد می‌دانیم بر حسب نظر اسلام، این آزادى باید به حدى نرسد که دارندگان سرمایه‌هاى بزرگ این قدرت اجتماعى و سیاسى را پیدا کنند که در سرنوشت سیاسى جامعه دخالت و اعمال نفوذ کنند؛ آن‌طورى که امروز در کشورهاى غربى هست. در جامعه‌ى غرب همان طور که گفتم و غالباً می‌دانید، سرمایه‌دارها هستند که سیاست‌ها را تعیین می‌کنند و سیاستمدارها را بر سر کار مى‌آورند یا کنار می‌زنند. این در جامعه‌ى اسلامى مقبول نیست و پولدار و سرمایه‌دار و طبقه‌ى اشراف نباید به آن حدى برسند و سرمایه آنچنان قدرتى در جامعه پیدا کند که یک عده پولدار و ثروتمند و گردن‌کلفت در مسایل سیاسى جامعه دخالت کنند: وکیل بیاورند، وکیل ببرند، قدرتمندان را بیاورند، رییس جمهور بیاورند، سیاستمدارها را عوض کنند، سیاست‌ها را دیکته کنند، قانون‌ها را بر قوه‌ى قانونگذار تحمیل کنند. این هم در جامعه‌ى اسلامى به هیچ وجه مقبول نیست و هر چیزى که به اینجا منتهى بشود، یک خطر و واجب الاجتناب است.
اگر کسى ثروت را با اسراف، با تجمل، با اشرافی‌گرى، همه‌ى آن را خرج کرد یا جمعِ ثروت کرد، و انفاق نکند، از نظر اسلام حرام است
جمع ثروت و عدم انفاق از نظر اسلام یک ضد ارزش و یک گناه و شاید یک گناه کبیره است. ... در اسلام انفاق یک اصل است؛ باید در راه خدا خرج کرد. نمی‌گویند معامله نکنید و تحصیل مال نکنید، بکنید، اما خرج کنید. ... اگر کسى ثروت را درآورد و آن را با اسراف، با خرج‌هاى بی‌خودى، با زیاده‌روى‌هاى گوناگون، با تجمل، با اشرافی‌گرى، با خوراک مسرفانه، با پوشاک مسرفانه، با مرکب یا منزل مسرفانه، همه‌ى آن را خرج کرد یا آن را نگه داشت و جمعِ ثروت کرد، این از نظر اسلام مذموم و منفور است؛ عدم انفاق منفور و مذموم است و اگر با جمع ثروت همراه باشد، حرام است(15/08/1366خطبه‌هاى نماز جمعه تهران).
2- انفاق، بهترین راه و موفق‌ترین شیوه برای تعادل ثروت در جامعه و عدم وجود اسراف و فسادمالی
براى این‌که در جامعه تعادل ثروت به وجود بیاید، جامعه دو قطبى از لحاظ ثروت نشود، اسراف و فساد مالى به وجود نیاید، فقر به وجود نیاید، بهترین راه و موفق‌ترین شیوه‌ها همین شیوه‌ى انفاق است. شما لذا مى‌بینید که در قرآن آیات متعددى، ده‌ها آیه درباره‌ى انفاق هست و براى راه‌هاى مختلف، از جمله براى جهاد فى سبیل اللّه که گمان می‌کنم هفت تا، هشت تا آیه در قرآن، جهاد با مال را در کنار جهاد با جان قرار داده. همچنانى که جهاد با نفس واجب است، پس جهاد با مال هم واجب است. «و تجاهدون فى سبیل اللّه باموالکم و انفسکم»؛(صف:11) هم مال و هم جان، در یک ردیف، در یک طراز، با یک لحن مورد توجه قرار گرفته(29/08/1366خطبه‌هاى نماز جمعه تهران).
3- مهم‌ترین مسأله قابل پیگیری توسط قوه قضاییه: مسأله فسادهای مالی و ارتشاء
هیأت رییسه و سیاست‌گذاران دستگاه قضایى بنشینند موارد را «الاهم فىالاهم» کنند و مهم‌ترین آنها را دنبال نمایند؛ چون واقعاً امروز در جامعه موارد بدى وجود دارد که همه را باید دستگاه قضایى دنبال کند. ببینیم واقعاً کدام‌ها را بایستى در درجه‌ى اول قرار داد. من خیال مى‌کنم اگر بخواهیم دنبال اهم بگردیم، همین مسألهى فسادهاى مالى و اخلاقى و ارتشاء و تزویر و امثال این‌ها، چیزهایى است که بهخصوص از مردم سلب امنیت مى‌کند و واقعاً در رتبه‌هاى بالا قرار مىگیرند(20/6/1368بیانات در دیدار با رییس و مسؤولان قوّهى قضاییه).
4- فسادمالی از عوارض نظام‌های طاغوتی و غیر مردمی/ ابتلاى به فساد مالى و ادارى، مانند موریانه پایه‌هاى هر نظامى را سست و پوک مى‌کند
مسؤولان نظام، اعم از نمایندگان محترم مجلس و مأموران اجرایى و قضایى، باید مراقب باشند که از عوارضى که در نظام‌هاى طاغوتى و غیرمردمى، بیمارى همه‌گیر کارگزاران است، خود را با دقت و وسواس دور نگهدارند؛ بیمارى رفاه‌زدگى و عشرت‌طلبى؛ بیمارى زدوبند نامشروع و فسادمالى و ادارى؛ ... و امثال این‌ها، که ابتلاى به آن، مانند موریانه پایه‌هاى هر نظامى را سست و پوک مى‌کند(13/03/1370پیام به مناسبت دومین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی ره).
5- جلوگیری از ورود افراد فاسد به مجلس
اگر کسى فاسد است - فسادمالى، یا فسادهاى گوناگون اخلاقى، یا فساد عقیدتى و سیاسى - اگر کسى فتنهگرى مى‌کند، نظام را تضعیف مى‌کند و کارایى دستگاه‌ها را از آنها مى‌گیرد ... او نباید وارد مجلس بشود. این مسألهى فساد مالى و فساد اخلاقى و فتنهگرىای که عرض کردم، یک مسألهى جدى است.
ضرورت برخورد با قاچاقچیان عمده و حرفه ای
قاچاق، یک عنوان عام و وسیع و یک طیف است. مثلاً یک وقت هست که یک نفر فرضاً به خارج از کشور رفته و حالا آمده و یک دستگاه ضبط صوت هم با خودش آورده که مثلاً قاچاق محسوب مى‌شود؛ یا مثلاً موقع خروج از کشور، فلان جنس را همراه خودش خارج کرده است. هرچند ورود و خروج آن اجناس طبق مقررات نبوده و البته این یک قانونشکنى و تخلف از قوانین است؛ اما معلوم نیست که این خیلى اهمیت داشته باشد که کسى را از صلاحیت بیندازد؛ بهخصوص بعد از آنکه آثار توبه و انابه هم ظاهر بشود. اما یک وقت هست که یک نفر با یک باند قاچاق ارتباط دارد و اصلاً کارش تمهید مقدمات و تسهیل طرق براى انجام قاچاق است؛ این‌ها یکسان نیستند. باید واقعاً نگاه کرد، حدود را مشخص کرد و فهمید که صرف عنوان کافى نیست.
فسادمالى یعنی یک نفر در امر معامله و تصرفات مالیش آدم فاسد و سوءاستفاده‌چى است؛ به ناحق به دست مى‌آورد و به ناحق به این و آن مى‌دهد
یا مثلاً یک نفر در یک معامله تخلف کوچکى داشته، اما یک نفر هم در امر معامله و تصرفات مالیش اصلاً آدم فاسد و سوءاستفاده‌چى است؛ به ناحق به دست مى‌آورد، به ناحق خرج مى‌کند و به ناحق به این و آن مى‌دهد؛ این‌ها فسادمالى است. بنابراین، کار اهمیت دارد و باید ضوابط را در این کار به شدت رعایت کرد(4/12/1370بیانات در دیدار با اعضاى هیأت مرکزى نظارت بر انتخابات چهارمین دورهى مجلس شوراى اسلامى).
6- مقابله با رسوخ فساد در نظام اسلامی و مراقبت در این زمینه/خطر رسوخ و نفوذ فسادمالی، جدى و فلج کننده است
در نظام اسلامى، چیزى که به شدت با آن مقابله مى‌شود، رسوخ فساد است. چیزى که ... مسؤولین کشور، همکاران دولت، مدیران درجه‌ى دو و سه در دستگاه‌هاى دولتى، تا پایین‌ترین رده‌ها، باید با دقت مراقب باشند، این است که در این دوران بدانند خطر رسوخ و نفوذ فساد، جدى و فلج کننده است. واقعا فلج کننده است! در این کار، فساد که نمى‌گوید «من فسادم»! فرد مفسدى که دیگران را به وادى فساد مى‌کشاند فساد مالى، فساد کارى، قرارهاى نامشروع و ناموجه در زمینه‌هاى مسایل کارى کسى که انسان را تشویق مى‌کند و مى‌لغزاند به این سمت، از اول نمى‌گوید «من آمدم که شما را فاسد کنم.» اول با یک عنوان موجه؛ با یک چیز کوچک وارد میدان مى‌شود. انسان است و آسیب‌پذیرى شدید. انسان، به شدت آسیب‌پذیر است. لذا، خیلى باید مراقب بود(12/05/1372بیانات در مراسم تنفیذ حکم آقای هاشمی سال1372).
7- تمرکز دشمن برای ترویج قاچاق و اجناس لوکس به وسیله عوامل داخلی خود
راه حل مشکلات کشور از لحاظ اقتصادی افزایش تولید و کاهش مصرف است و دشمن نیز با آگاهی از این مسأله سیاست‌های خود را در ایجاد موانع و مشکلات مختلف و انواع خباثت‌ها در صحنه خارجی و نیز ترویج قاچاق و اجناس لوکس به وسیله عوامل داخلی خود متمرکز کرده است اما با این وجود دولت اسلامی موفق به حل بسیاری از مشکلات شده است و ان‌شاءالله با همراهی مردم و مسؤولان خباثت‌های دشمن بی‌اثر خواهد شد(08/10/1372دیدار اعضای مجلس خبرگان با رهبر انقلاب).
8- دشمن با ترویج دنیاطلبى و اشتغال به مال و زینت دنیا و لذت پول و زندگى تجملاتى، منتظر نفوذ فساد در داخل کشور است
امروز مهم‌ترین طرح دشمن، «انتظار» است. دشمن منتظر نشسته است تا این میکروب در داخل این کالبد سالم و نیرومند؛ یعنى کالبد نظام اسلامى و جمهورى اسلامى، اثر کند. لذا ما باید مراقب باشیم. امروز آنها منتظرند که فساد در داخل این کشور نفوذ پیدا کند؛ تردید در اذهان جوانان این کشور نفوذ پیدا کند؛ سرگرمی‌هاى باز دارنده و فاسد، بر آرمان‌هاى بزرگ غلبه پیدا کند؛ دنیاطلبى و اشتغال به مال و زینت دنیا رایج شود و لذت پول و زندگى راحت و تجملاتى، خود را زیر دندان عناصر انقلابى نشان دهد. این‌ها ناقل‌هاى میکروب ارتجاعند. نه این‌که مردم یا انقلابیون نباید زندگى کنند! نعمت و برکات خدا، مال همه است و همه باید از آنها استفاده کنند. اما پرداختن به دنیا و شهوات؛ پرداختن به مال و مالاندوزى؛ پرداختن به خود بیش از پرداختن و اندیشیدن به جمع و هدف و خدا و دین خدا؛ دچار شدن به فساد اخلاقى - اعم از فسادهاى مالى، جنسى، ادارى و اختلافات داخلى که این هم یک نوع فساد بسیار خطرناک است - و جاه‌طلبی‌هاى غلط و نامشروع، آنچنان که در دنیاى غرب مطرح است، عواملى هستند که کاخ آرمانى انقلاب و اسلام و هر حقیقتى را ویران مى‌کنند. بناهاى جدیدى ساخته خواهد شد؛ اما بناهاى طاغوتى، غیرخدایى، بناهاى ضدّاسلامى و ضدّارزش‌هایى که بهخاطر آنها خون شهداى ما ریخته شد. و این یعنى همان رجعت و برگشت، که دشمن منتظر آن است(15/10/1373بیانات در دیدار جمعی از پاسداران).
9- عدم سوء استفاده از بیت المال
همه دقت داشته باشند که درست حرکت کنند. کار غیرقانونى نکنند؛ ... سوءاستفاده نشود؛ از بیت‌المال صرف و خرج نشود(20/11/1374بیانات در خطبه‌هاى نماز جمعه 19 رمضان 1416).
10- عدم اجازه محیط جامعه به رشد فساد کلان
فسادى که به چشم دیده مى‌شود، خیلى کوچک‌تر از فسادهایى است که با چشم ظاهرى در کوچه و بازار و خیابان نمى‌شود دید. کسانى که واردند، مى‌دانند و مى‌فهمند که فسادهاى کلان، اغلب از دیده‌ها پنهان است. لذا محیط جامعه باید به گونه‌اى باشد که اگر در آن فسادى پدیدار شد، فرصت رشد پیدا نکند و زود از بین برود. مثل جریان‌هاى عظیم آب(26/02/1375 بیانات در دیدار روحانیون و مبلّغان، در آستانه ماه محرم).
11- نیاز به مراقبت بیشتر برای جلوگیری از نفوذ افراد فرصت طلب و کج دست
یکى از وظایف امروز آقایان مبارزه با فساد است؛ چون کشور به ثمردهى رسیده و وقت میوه‌چینى است. زحمات گذشته‌ى شما به تدریج ثمر مى‌دهد و امکانات در کشور در حال افزایش است. چنین موسمى همیشه و در همه‌ى تاریخ، موسم خطرناکى بوده است. موسم ورود آدم‌هاى سوءاستفاده‌کن و فرصت‌طلب و کج‌دست و بددل و سیاه‌روست که وارد مى‌شوند و اگر توانستند، از غفلت‌ها سوءاستفاده مى‌کنند. خیلى مراقب این جهت باشید. شاید ما ده سال پیش این قدر به مراقبت نیاز نداشتیم - اگر چه همیشه مراقبت لازم است - زیرا آن‌وقت چیز زیادى براى بردن و دزدیدن نبود؛ ولى امروز چیز زیادى براى بردن و دزیدن وجود دارد.
عدم رودربایستی نظام در برخورد با فساد/ فساد مثل خوره و کرم داخل درخت، اصل بنا را پوسانده و پوک کرده و از بین می‌برد
من محاکمات جنجالى این روزها را جزو افتخارات نظام مى‌دانم. وجود فساد تعجب‌آور نیست؛ مبارزه نکردن با فساد تعجب‌آور است. این محاکمات معنایش این است که نظام جمهورى اسلامى با هیچ کس رودربایستى و شوخى ندارد و هر انگیزه‌ى فسادى را در هر جا ببیند سرکوب مى‌کند؛ بهخصوص آن فسادى که مثل خوره و کرم داخل درخت، بناست که اصل بنا را پوسانده و پوک کند و از بین ببرد. هر جا که با این مسأله در مجموعه‌ى خودتان برخورد کردید، با کمال قدرت و بدون هیچ‌گونه ابا و امتناع و با تکیه بر همان روش‌ها و طریقه‌هاى قانونى - که بحمدالله ما براى همه‌ى این کارهاى اساسى قانون داریم - با آن مبارزه کنید(08/06/1375بیانات در دیدار رییس جمهور و هیأت وزیران، به مناسبت هفته دولت).
12- قاچاق، معضل بزرگ و راه ناسالمی که تولید داخلی را به شکست می‌کشاند و جز فساد، اثری برای مردم ندارد
رواج قاچاق، یک معضل بزرگ است. یک عدّه راه قاچاق را که راهِ بسیار ناسالمى است در پیش گرفته‌اند؛ هم به مردم و هم به استان ظلم مى‌کنند. تولید داخلى را به شکست مى‌کشانند. به جاى این که به تولید روى آورند و کشور و شهر و استان خودشان را آباد کنند، به کارهاى ناسالم و خلاف قانون مى‌پردازند که یقیناً جز فساد براى مردم، هیچ اثرى ندارد؛ اگر چه براى خود آنها پول‌هاى باد آورده‌اى را به ارمغان مى‌آورد! این هم یک معضل بزرگ است(27/06/1375بیانات در جمع مردم ارومیه در استادیوم تختى).
13- مقابله با طبقه‌ی بهره‌مندان از پول‌های حرام موجب امنیت سرمایه‌گذاری می‌شود
وقتى ما مى‌گوییم که باید با طبقه‌ى بهره‌مندان از پول‌هاى حرام مقابله شود، فوراً یک عده نگران مى‌شوند که امنیت سرمایه‌گذارى در جمهورى اسلامى به خطر افتاد! نه؛ امنیت سرمایه‌گذارى و امنیت تلاش اقتصادى به خطر نمى‌افتد، این کمک به آن سرمایه‌گذاری‌هاست. دستگاه قضایى، دستگاه قانون‌گذارى و دستگاه‌هاى گوناگون کشور، با متخلف برخورد مى‌کنند، نه با غیر متخلف. کسى که متخلف نیست، چرا بترسد؟ کسى که متخلف است و مى‌ترسد، بگذار بترسد و احساس ناامنى کند. در نظام اسلامى، آدم گناهکار باید احساس ناامنى کند. هر نظامى که در آن بى‌گناهان بترسند که مبادا مورد تعرض قرار گیرند و گناهکاران عمده احساس آسایش و آرامش کنند، آن نظام، نظام منحرفى است. نباید بگذاریم نظام ما این‌گونه شود. در نظام اسلامى، متخلف و گناهکار و متخطى - هر که هست - باید احساس نگرانى کند و بداند که پنجه‌ى عدالت، دیر یا زود گریبان او را خواهد چسبید(25/04/1376بیانات در دیدار جمعى از فرماندهان و پرسنل نیروى انتظامى).
14- ارتشاء، امتیازات بیجا، گرایش مصرفی، دلالی، رسیدگی طولانی قضایی و... عامل فساد در جامعه
ما احتیاج داریم که دستگاه اداریمان مقرراتى داشته باشد که براى همه یکسان باشد و در آن تبعیض نباشد. اگر بود، نقطه‌ى فاسدى است و باید اصلاح شود. باید رشوه و ارتشاء وجود نداشته باشد؛ اگر بود، فساد است و باید اصلاح شود. راه‌هاى کسب ثروت باید مشروع باشد. اگر کسانى از راه‌هاى نامشروع کسب ثروت کردند، این فساد است و باید اصلاح شود. اگر کسانى از امتیازات بیجا استفاده کردند، ثروت‌هاى بادآورده به دست آوردند و دیگران را به قیمت این‌که خودشان ثروتمند شوند، فقیر کردند، این فساد است و باید اصلاح شود. اگر در جامعه امتیازات انحصارى به وجود آوردند و همه نتوانستند از فرصت‌هاى برابر استفاده کنند، این فساد است و باید اصلاح شود. اگر امنیت شغلى و ثبات مقررات نبود؛ اگر انسانى که مى‌خواهد در جامعه کار کند، دست و پایش را بستند و براى تلاش کردن، به او فرصت ندادند، این‌ها فساد است و باید اصلاح شود. اگر در جامعه گرایش مصرفى رو به رشد است، این فساد است. اگر در تلاش‌هاى اقتصادى، دلالى بر تولید ترجیح دارد، این فساد است. این‌ها را باید اصلاح کرد. اصلاحات این‌هاست. اگر مردم دچار حالت بى‌انضباطیند – بهخصوص مسؤولان بخش‌هاى اداره‌ى کشور بى‌انضباطند - و انضباط اجتماعى نیست، این فساد است. اگر احساس مسؤولیت نیست، این فساد است. اگر در جوانان، ملکات انسانى - یعنى شجاعت، صفا، صدق، نشاط، فعالیت و کار - رشد پیدا نمى‌کند، این فساد است... اگر وظیفه‌شناسى در مسؤولان نیست، این فساد است... اگر رسیدگی‌هاى قضایى طولانى مى‌شود و پرونده‌ها مدت‌ها مى‌ماند، این‌ها فساد است و باید اصلاح شود... انقلاب، ما را به ایجاد این اصلاحات امر مى‌کند و فرمان مى‌دهد. همه خوشحالند و دوست مى‌دارند که این‌گونه اصلاحات در جامعه انجام گیرد. البته این اصلاحات هم با تعارف انجام نمى‌گیرد؛ این اصلاحات، با قاطعیت و با اقدام انجام مى‌گیرد(26/01/1379بیانات در خطبه‌هاى نماز جمعه تهران).
15- تفکر مجلس روی گرفتاری‌های اقتصادی و بیکاری؛ در کنار بیکاری، فسادها، سوءاستفاده‌ها و تبعیض‌هاى گوناگون هم هست
عزیزان من! شما بدانید که دشمن شما، دشمن این انقلاب، دشمن این نظام، بُرندهترین حربهاى که در اختیار خواهد داشت، فقر و گرفتارى اقتصادى مردم است. روى این مسأله باید فکر کرد. گرفتاری‌هاى اقتصادى مردم، همین بیکارىاى است که در کلمات شما تکرار مى‌شود و درست هم هست؛ همین کمبودها و همین مشکلات فراوان است. البته فسادهاى گوناگون، سوءاستفاده‌هاى گوناگون، تبعیض‌هاى گوناگون، مشکلات ادارى و مشکلات قضایى هم در کنارش هست. اولویّت اوّل براى شما این است که امید مردم را حفظ کنید. اولویّت اوّل این است که شکم مردم را سیر کنید(29/03/1379بیانات در دیدار با نمایندگان دوره ششم مجلس شوراى اسلامى).
16- مبارزه با فقر و فساد و تبعیض یعنی اصلاحات حقیقی
مى‌خواهم این نکته را بگویم که اگر مسؤولان کشور به پشتیبانى این مردم و به کمک این افکار عمومىِ بسیار مستعد و علاقه‌مند، یک مبارزه‌ى خستگى‌ناپذیر را با عوامل انحطاط و عقب‌ماندگى شروع کنند، هم موفّق خواهند شد، هم مردم را به هدف‌هاى خودشان خواهند رساند، هم خدا را از خود راضى خواهند کرد... آماج این مبارزه، سه چیز است: یکى فقر است، یکى فساد است و یکى تبعیض. اگر با فقر و فساد و تبعیض در کشور، مبارزه شود، اصلاحات به معناى حقیقى - اصلاحات انقلابى و اسلامى - تحقّق پیدا خواهد کرد. مشکلات ما از این سه پایه‌ى شوم و از این سه عنصر مخرّب است. ناامنى هم که داریم، به خاطر همین است. بسیارى از ناامنى، به خاطر فقر است و بسیارى به خاطر فساد است. یک کار مهم دیگر، مبارزه با تبعیض است. تبعیض، یعنى به جاى ملاحظه‌ى قابلیت‌ها، به جاى ملاحظه‌ى استحقاق، به جاى ملاحظه‌ى خدا و قانون، ملاحظه‌ى رابطه‌ها بشود! نتیجه، این بشود که اگر به اهل یک روستا چند میلیون داده شود، زندگى یک روستا متحوّل مى‌گردد و آن روستا محروم نمى‌ماند؛ اما اشخاصى هم پیدا مى‌شوند که میلیون‌ها را صرف خواسته‌هاى حقیر و کوچک، صرف یک میهمانى، صرف یک کار تجمّلى، صرف یک کار غیرضرورى - و احیاناً مضر - بکنند! باید هدف مبارزه، این‌ها باشد. اصلاحات حقیقى در کشور، این‌هاست.... هر مسؤول دولتى‌اى، هر انسان روشن‌بینى، هر عالم دینى و هر فرزانه‌اى، اگر این‌گونه اصلاحات را - مبارزه با فقر و فساد - دنبال کند، مردم یارى خواهند کرد.
تجارت حلال و قانونى با آن سوى مرز، جلوِ تجارت‌هاى حرام و قاچاق را می‌گیرد
تجارت حلال و قانونى با آن سوى مرز، مى‌تواند راهگشاى بسیارى از بن‌بست‌ها باشد؛ به علاوه جلوِ تجارت‌هاى حرام و غیرقانونى و قاچاق و کارهاى خلافى را هم که متأسّفانه در بخشى از گوشه و کنارها انجام مى‌گیرد، بگیرد(03/05/1379بیانات در جمع مردم استان اردبیل).
17- مبارزه با فقر و فساد و تبعیض، شاخص‌های اصلی برای اصلاح امور کشور
آنچه امروز براى این ملت اهمیت دارد، این است که مسؤولان کشور با همه‌ى قدرت و توان، شاخص‌هاى اصلى را براى اصلاح امور کشور در نظر بگیرند؛ همان سه شاخص عمده‌اى که گفته شد: مبارزه‌ى با فقر، مبارزه‌ى با فساد، مبارزه‌ى با تبعیض. این اساس قضیه است. اگر فقر و فساد و تبعیض به وسیله‌ى مسؤولان کشور تحمل نشود؛ رضاى الهى، توفیق الهى، هدایت الهى، شامل حال همه خواهد شد؛ گره‌ها باز خواهد شد. این ملت در میدان است؛ این ملت باوفاست؛ این ملت به قرآن دل داده است. اگر بخواهیم این کارها انجام گیرد، راهش این است که جلو نفوذ دشمن با کمال قدرت بسته شود(14/07/1379بیانات در اجتماع بزرگ مردم قم).
18- مبارزه با فقر و فساد و تبعیض، مهم‌ترین بخش اصلاح در کشور
امروز مهم‌ترین بخش اصلاح در این کشور عبارت است از مبارزه‌ى با فقر و فساد و تبعیض، که چند ماه قبل از این صحبت کردم و مسؤولان نشستند درباره‌ى این سه موضوع مطالعه کردند. اخیراً لایحه‌ى پیشنهادى دولت درباره‌ى مبارزه‌ى با فقر را براى ما فرستاده‌اند تا براساس این لایحه کار پیش برود(24/08/1379بیانات در اجتماع بزرگ مردم اراک).
19- منع امتیازهاى ویژه (رانت خواری) در نظام مردمسالارى دینى/ فساد در مجموعه کارگزاران کشور مثل شکاف‌ها و دره‌ها و حفره‌هایى است که وقتى به وجود آمد، هرچه شما دستاورد داشته باشید و در آن بریزید، آنها را پُر نمى‌کند
«انصف اللَّه و انصف النّاس من نفسک و من خاصة اهلک و من لک فیه هوى من رعیتک»؛ یعنى درباره خودت، درباره دوستان و خویشاوندان و رفقاى خودت، رعایت انصاف را در قبال مردم و خدا بکن؛ یعنى اختصاص و امتیاز به آنها نده؛ یعنى همین چیزى که دوستان عزیز فرنگىمآب ما به آن «رانتخوارى» مىگویند؛ یعنى امتیاز ویژه. امکانات استفاده از یک شرکت و یک منبع مالى را در اختیار جمع خاصى قرار دادن، به مناسبت این‌که این‌ها دوست یا خویشاوند یا رفیق ما هستند. این کار جزو کارهاى ضد مردمسالارى است. هر کس که این کارها را بکند، همان فسادى ایجاد خواهد شد که الآن آقاى رییس جمهور به آن اشاره کردند. بله، باید با این فسادها مبارزه شود. برادران و خواهران عزیز! تا این فسادها در مجموعه کارگزاران کشور وجود داشته باشد، توانایى کار وجود نخواهد داشت و پیشرفت امکان ندارد؛ هر کار هم بکنید، امکان نخواهد داشت. این‌ها شکاف‌ها و دره‌ها و حفره‌هایى است که وقتى به وجود آمد، هرچه شما دستاورد داشته باشید و در آن بریزید، آنها را پُر نمى‌کند؛ دستاورد هم از بین مىرود. لذا اوّل باید این‌ها را علاج کرد. این فرمایش امیرالمؤمنین علیهالصّلاةوالسّلام است: «من لک فیه هوى من رعیتک»؛ به رفقا و نزدیکان و آدمهایى که دوستشان دارى، نباید امتیاز ویژه بدهى؛ همه باید یکسان امتیاز ببرند. امتیازى که هست، باید در اختیار همه قرار گیرد. اگر بناست قرعهکشى شود، اگر بناست سقف باشد، در عین حال نباید براى کسى امتیازى وجود داشته باشد(12/9/1379بیانات در دیدار مسؤولان و کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران).
20- مبارزه با فقر و فساد و تبعیض، موجب تأمین امنیت و معیشت و عزت بین المللی
بنده باز هم با صداى بلند اعلام مى‌کنم که مسؤولان کشور - چه در قوه‌ى مجریه، چه در قوه‌ى قضاییه و چه در قوه‌ى مقننه - باید با فقر و فساد و تبعیض در این مملکت مبارزه کنند. اگر بخواهند وضع امنیت کشور را، وضع معیشت مردم را، وضع عزت بین‌المللى ما را تأمین کنند، راهش مبارزه‌ى با همین‌هاست. انواع و اقسام فسادها را باید شناسایى کنند و با آن مبارزه‌ى جدى نمایند؛ نه در حرف و زبان. البته بعضى هستند که در زبان هم طاقت نمى‌آورند این حرف‌ها گفته شود؛ با اصل مبارزه با فساد و تبعیض و فقر مخالفت مى‌کنند! این افرادى که در مقابل مبارزه با فقر و فساد و تبعیض موضع‌گیرى مى‌کنند، بدون این‌که خودشان متوجه باشند، خود را متهم مى‌کنند. چه کسى با مبارزه‌ى با فساد مخالف است؟ آن کسى که یا باید فاسد باشد و یا باید فریب فاسدى را خورده باشد. چه کسى با مبارزه‌ى با تبعیض مخالف است؟ آن کسى که یا باید از تبعیض منتفع باشد و یا فریب کسى را که از تبعیض منتفع است، خورده باشد؛ واِلا چرا باید مخالفت کند؟(07/10/1379بیانات در خطبه‌هاى نماز عید سعید فطر).