جهاد واجب است یا مستحب؟
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْجِهَادِ سُنَّةٌ أَمْ فَرِیضَةٌ فَقَالَ الْجِهَادُ عَلَى أَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ فَجِهَادَانِ فَرْضٌ وَ جِهَادٌ سُنَّةٌ لَا یُقَامُ إِلَّا مَعَ الْفَرْضِ فَأَمَّا أَحَدُ الْفَرْضَیْنِ فَمُجَاهَدَةُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ مِنْ أَعْظَمِ الْجِهَادِ وَ مُجَاهَدَةُ الَّذِینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ فَرْضٌ وَ أَمَّا الْجِهَادُ الَّذِی هُوَ سُنَّةٌ لَا یُقَامُ إِلَّا مَعَ فَرْضٍ فَإِنَّ مُجَاهَدَةَ الْعَدُوِّ فَرْضٌ عَلَى جَمِیعِ الْأُمَّةِ وَ لَوْ تَرَکُوا الْجِهَادَ لَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ وَ هَذَا هُوَ مِنْ عَذَابِ الْأُمَّةِ وَ هُوَ سُنَّةٌ عَلَى الْإِمَامِ وَحْدَهُ أَنْ یَأْتِیَ الْعَدُوَّ مَعَ الْأُمَّةِ فَیُجَاهِدَهُمْ وَ أَمَّا الْجِهَادُ الَّذِی هُوَ سُنَّةٌ فَکُلُّ سُنَّةٍ أَقَامَهَا الرَّجُلُ وَ جَاهَدَ فِی إِقَامَتِهَا وَ بُلُوغِهَا وَ إِحْیَائِهَا فَالْعَمَلُ وَ السَّعْیُ فِیهَا مِنْ أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ لِأَنَّهَا إِحْیَاءُ سُنَّةٍ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً فَلَهُ أَجْرُهَا وَ أَجْر مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُنْقَصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْء
ترجمه:
از امام صادق (ع) راجع به جهاد پرسیدم که جهاد واجب است یا مستحبّ؟ امام علیه السّلام فرمود: جهاد بر چهار گونه است: دو جهاد واجب است و جهاد دیگر مستحبّى است که جز با واجب تحقّق نیابد و چهارمى جهاد مستحبّى محض است. امّا آن دو جهاد که واجب هستند: یکى جهاد شخص با نفس خویش است که با کنارهگیرى از نافرمانیها نسبت به خدا صورت مىگیرد و آن از بزرگترین جهاد است و دیگرى جهاد با کافرانى است که با شما هممرزند که این نیز واجب است. امّا آن جهاد که مستحبّ مىباشد که در سایه واجب امکان پذیر است، جهاد با دشمن است که بر همه امّت واجب است و اگر آن را ترک نمایند عذاب بر آنها فرود آید و این عذاب شامل همه امّت گردد و آن جهاد بر امام مستحبّ و سنّت است و حدّ آن این است که امام با امّت براى سرکوبى دشمن رود و با دشمنان پیکار نماید. و امّا آن جهادى که مستحبّ محض است، برپا داشتن سنّتهاست که مرد مسلمان در بر پا نگهداشتن و رشد و احیاى آن سعى و کوشش خود را به کار گیرد و مبارزه کند؛ پس کار و تلاش در این خصوص از بهترین اعمال است؛ زیرا احیاى سنّت است. و پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: «هر کس بنیانگذار روشى نیکو باشد، همچون پاداش کسى که به آن عمل کرده، پاداش دارد و نیز از پاداش همه آنان که تا روز رستاخیز به آن عمل نمایند بهرهمند خواهد شد بىآن که از پاداش انجام دهندگانش چیزى کاسته شود».
الکافی، شیخ کلینی ج۵ ص ۹ ؛ تهذیب الأحکام،شیخ طوسی ج۶ ص ۱۲۴؛ الخصال، شیخ صدوق ج۱ ص۲۴۰؛
بحار الأنوار، علامه مجلسی ج۹۷ ص ۲۳؛